De naam Ekenstein werd bedacht door Johan Eeck, burgemeester van Groningen, die het landgoed in 1648 kocht en de borg liet bouwen op de fundamenten van een ouder gebouw, vermoedelijk uit het begin van de 16e eeuw. Iets verderop ligt Rusthoven, gesticht door zijn zoon.

De familie Alberda van Ekenstein: De naam Alberda is waarschijnlijk bekend van de Menkemaborg. In 1754 kocht Onno Joost Alberda de borg en voegde de naam ‘Van Ekenstein’ toe aan zijn familienaam. De familie Alberda bleef de borg tot het einde van de 19e eeuw bezitten.

Ingrijpende verbouwingen: Het oorspronkelijke huis waar Johan Eeck woonde is nauwelijks bewaard gebleven. In 1869 liet de familie Alberda de borg ingrijpend verbouwen naar ontwerp van H.J.H. Groneman. Ekenstein kreeg een neoclassicistisch uiterlijk, met invloeden van de neogotiek. Fragmenten van oudere gebouwen, zoals een gevelsteen van de borg Ewsum, werden in het nieuwe ontwerp verwerkt.

Het schathuis: Toen Onno Joost de borg kocht, liet hij ook een schathuis bouwen. In de 19e eeuw werd dit omgebouwd tot een grote schuur, die tegenwoordig te huur is voor bijeenkomsten en evenementen.

Ekenstein nu: Na het vertrek van de familie Alberda raakte de borg in verval. In 1946 werd het landgoed door de gemeente Appingedam gekocht en volledig gerestaureerd. De tuin werd openbaar en de borg werd omgebouwd tot een hotel. Tegenwoordig is de familie Pels eigenaar van Ekenstein.

De jachtkamer: Deze kamer uit de late 18e eeuw werd door de familie Alberda gebruikt om gasten te ontvangen. Het authentieke linnen behang is beschilderd met landschappen en jachttaferelen.

De ridderzaal: De ridderzaal is gebouwd in een typische neogotische stijl met een turquoise cassettenplafond, hoge lambrisering en een authentieke houten schouw geflankeerd door getordeerde zuilen. Overdag komt het licht binnen via de gebrandschilderde ramen, terwijl ’s avonds de kroonluchter van hertengeweien zorgt voor de verlichting.

De tuinen: De prachtige slingertuin, ontworpen door L.P. Roodbaard, is tegenwoordig vrij te bezichtigen. De tuin is een typische Engelse landschapstuin met kronkelende paden en lange vijvers. In 1966 werd de tuin door de gemeente Appingedam gerestaureerd.

Een tuin in twee delen: De tuin van Ekenstein bestaat uit twee delen, beide met een eigen vijver. Het achterste gedeelte van de tuin, met een bosrand, is vermoedelijk het oudste deel, terwijl het tweede gedeelte, rondom de borg, nieuwer is.

De nutstuin van Ekenstein: Toen Onno Joost Alberda de borg kocht, werd de tuin vooral gebruikt voor praktische doeleinden, met fruitbomen, aspergebedden en een moestuin. Na de omschakeling naar een landschapstuin is er nog maar weinig over van de nutstuin.

De hertenkamp en kinderboerderij: Aan de noordkant van de tuin ligt een hertenkamp, met een kinderboerderij dichtbij. Deze werden aangelegd toen de gemeente Appingedam het gebied restaureerde, en waren geen onderdeel van het oorspronkelijke ontwerp van Roodbaard.